Een stukje geschiedenis..
“Door het omzetten van emoties in muziek verzachten ze en worden ze begrijpelijk, de mensen herkennen zich door de muziek heen en dit geeft hun een goed gevoel. Het kan een louteren zijn van droefheid of het ervaren van diepe vreugde.”
Ik ben An Lootens, professionele altvioliste en bezielster van Muziek-Elixir Vzw.
“Als de ziele luistert spreekt ze al een taal dat leeft, ’t lijzigste gefluister ook een taal en teken heeft…”
- Guido Gezelle
Muziek en mijn ouder wordende ouders
Toen mijn vader, Jos Lootens, in 2014 in een woonzorgcentrum terechtkwam merkte ik al gauw dat ik hem een enorm plezier deed als ik voor hem in de kamer of in het cafetaria altviool speelde of eens iets zong. Het ontroerde en vereerde hem en het deed hem zichtbaar deugd. Het verzachtte zijn zeer sterk en snel veranderende leefwereld: de woonomstandigheden en zijn fysieke mogelijkheden. Door de muziek kon hij even vergeten waar hij was en vergeten hoe zijn lichaam hem telkens weer voor een voldongen feit stelde dat het dit of dat weer niet meer kon. De fysieke achteruitgang woog zwaar hoewel hij er zelden over klaagde. Met de live muziek die ik bracht herleefde hij, hij voelde zich weer al volksdansend zweven. Zovele mooie herinneringen kwamen boven drijven en verbonden hem met het leven dat hij geleid had, zo kon hij nu ook vrede vinden in zijn nieuwe ‘zijn’.
Wat een tovermiddel was die muziek! Wat een effect, wat een verzachtende zalf!
Mijn vader overleed in 2017, bijna 91 jaar oud. Hij heeft Duo Fines Fleurs nog meegemaakt, hoe het ontstond, en hij hoorde wat we brachten en zag ‘tevreden’ dat het goed was. Door zijn verblijf in een woonzorgcentrum kort bij mij, maakte ik, voor de tweede keer, kennis met het leven daar. Eerder in 2007-2008 kwam ik in een wzc terecht als animatrice, op alle afdelingen. Een jaar van betekenisvolle ervaringen. Een woonzorgcentrum is een grote woning waar veel ouderen, soms zeer onverwacht, samen komen, samen wonen en leven: “Dees dorp” zoals mijn vader zei op het einde.
In 2013 overleed mijn moeder, Regina Haegeman, na 5 intensieve weken in het ziekenhuis. Bij haar had ik, in wat plots haar laatste week was, aan haar bed stilletjes enkele melodieën gezongen die ze graag hoorde. Op een bepaald moment sprak ze als in een droom over de schoonheid van de nacht en hoe mooi de sterren waren en ‘het licht’ dat ze zag. Het had een diepe indruk op me gemaakt, ze was zó vredig. Dat zou ik nooit vergeten! Als ze vroeger op bezoek kwam en ze een huisconcert mee kon beleven was ze dikwijls tot tranen toe ontroerd, zij was dan ook altijd mijn steun in moeilijke tijden, ook bij struggles op mijn muzikale weg, een weg van zelfontplooiing. De dag van haar overlijden repeteerden we met Orkest La Passione het Requiem van Mozart, een concert waar ze 2 dagen later zou komen naar luisteren.
Muziek en ik
Muziek is voor mij de rode draad in mijn leven. Met mijn muziekinstrument, mijn viool, later mijn altviool, vond ik mezelf en mijn weg. Het waren en zijn nog steeds mijn tools om te kunnen worden wie ik ben. De muziek en de natuur toonden me ook de weg naar meditatie en het ontdekken van mijn diepste ‘zelf’ en ‘zijn’.
Muziek bracht me een verrijkt leven waarin veel vreugde, ontroering, dankbaarheid en schoonheid naar voor kwamen. Ze gaf me, naast de liefde en het leed van het leven, licht en vrede. Bijzondere contacten met mensen, in lange vriendschappen en in diepgaande kortstondige momenten, gaven me ook inzichten in de betekenis en de invloed van muziek op mensen. Muziek verbindt!
Ouderen en ik
Ik heb een speciale band met ouderen, een makkelijk contact. Ouderen geven me een warm hart, hetgeen zij weer voelen van mij en er ontstaat een verbintenis, een innerlijk begrijpen, een invoelen en het erkennen.. Ik zie hen gewoon graag.
Uit deze combinatie van het houden van muziek en van ouderen, kwam de intentie om iets te doen met mijn muziek voor de ouderen. Ik wou mijn verworvenheden: ervaring, kennis en kunde, gebruiken om iets van waarde te kunnen toevoegen aan het leven van onze ouderen.
Ik wil met mijn inlevingsvermogen en intuïtie de emoties van de ouderen via mijn altviool omzetten in klank. Dat is de muziek gebruiken als de vertaler van hun emoties waarin ze zich dan herkennen en zo een gevoel van geluk, vrede of ontroering vinden. Het kan een louteren zijn van droefheid of het ervaren van diepe vreugde.
Muziek en Ouderen in Woonzorgcentra
Duo Fines Fleurs
Zo ontstond in 2016 het idee van Duo Fines Fleurs dat ik, als altvioliste, samen met mijn soulmate, pianiste, Sylvia Bernier ontwikkelde. Er volgde een lange zoektocht over onze visie, de inhoud, het programma, het zoeken en bewerken van bekende melodieën uit verschillende periodes en stijlen, onze presentatie en over de communicatie met de woonzorgcentra.
Duo Fines Fleurs bracht reeds voor vele ouderen ontroerende, bekende muziek in verschillende woonzorgcentra, in enkele dienstencentra en voor de ziekenzorg. De ontroering van de mensen was bijzonder, het was pakkend voor hén, voor de begeleiders en voor ons! Ons doel en ons idee vielen in goede aarde, er bleek zelfs nood aan te zijn!
We speelden als Duo Fines Fleurs op een paar jaar tijd in meer dan 150 woonzorgcentra, voor ongeveer 7500 ouderen.
En, ondertussen, sinds de opstart van Muziek-Elixir Vzw, brachten onze Duo’s: meer dan 50 musici, hun mooie en ontroerende muziek in vele woonzorgcentra in Vlaanderen. Deze variatie is ook een leuke afwisseling voor de ouderen en voor de Teams.
Het Kamerconcert
Later, in 2018, toen één van mijn lieve tantes lang bedlegerig was, speelde ik enkele keren aan haar bed. Ik wist dat ik haar kon troosten met de muziek die zij graag hoorde. Ook de fijne trillingen en de warme klank van mijn altviool brachten haar louterende tranen. Haar buren uit de andere kamers kwamen stilletjes meeluisteren en bleven daarna de melodieën verder zingen in de gang en in hun kamer.
Mijn zoon suggereerde wel eens: “Waarom doe je dat niet meer en overal, gewoon jij met je altviool gaan spelen voor de ouderen?“
En ja, van daaruit groeide het tweede idee om in de kamers te gaan spelen voor de mensen die hun kamer niet meer kunnen verlaten, en dit in combinatie met het spelen voor kleine groepjes bewoners op de afdelingen. Zo vormde zich in 2018, ook na veel onderzoek en bevraging bij de begeleiders wonen en leven, ergotherapeuten en animators voor ouderen in woonzorgcentra, het nieuwe concept: Het Kamerconcert. Het kwam tot stand in de vroege zomer van 2019.
Sindsdien speelde ik, tot aan het begin van Covid 19 met de coronamaatregelen, in het speciale jaar 2020, toch bij meer dan 1500 ouderen in 50 woonzorgcentra. In het najaar kon de muziek stilaan weer klinken omdat het concept coronaproof is!
Ondertussen, in 2022, werkten reeds meer dan 65 musici mee met Muziek-Elixir Vzw.
Met Het Kamerconcert herleven veel ouderen omdat de werking van live muziek zeer diep gaat. Door emoties om te zetten in muziek verzachten ze en worden ze begrijpelijk, de mensen herkennen zich door de muziek heen en dit geeft hun een goed gevoel: een gevoel van vertrouwen, van troost en geluk. Door op een intuïtieve manier te luisteren naar de emoties van de ouderen en die emoties via mijn instrument te vertalen, zag ik dat ik hen kon bereiken in hun diepste zelf.
De ontroering komt doordat de muziek kan klinken als een gebed, vreugdevol of met een gevoel van dankbaarheid. Dit is dan de weerspiegeling van het innerlijk van de ouderen zelf voor wie ik op dat moment speel.
Het ontstaan van Muziek-Elixir Vzw
En toen kwam alles samen… de puzzel van mijn leven… het ultieme, verbrede concept:
Muziek-Elixir Vzw.
De kiem voor Muziek-Elixir Vzw werd lang geleden als klein zaadje geplant. Het is langzaam gerijpt en gegroeid om nu zijn bloemen af te geven in de wereld en te schijnen voor mensen die er gelukkig van kunnen worden. Het oprichten van Muziek-Elixir Vzw is dan ook de vanzelfsprekende volgende stap.
In deze speciale Corona-zomer van 2020 wordt Muziek-Elixir Vzw geboren met als doel: het brengen van ontroerende licht klassieke live muziek voor ouderen in woonzorgcentra in Vlaanderen en in samenwerking met professionele musici uit gans Vlaanderen.
Muziek-Elixir Vzw verbindt en wil musici uitnodigen en motiveren om hun talent en hun muziek ten dienste te stellen van onze ouderen die dit zo nodig hebben en waarderen ! Een groot inlevingsvermogen is noodzakelijk, maar musici die van ouderen houden kunnen zich ook snel inleven in de ouderen en hun emoties via de muziek vertalen.
In al de jaren voordien, de tijd van de voorbereiding op iets waarvan ik nog niet wist wat er zou komen, was ik ook bezig op het domein van management en marketing of hoe je een onderneming start in de maatschappij, want als musicus ben je daar niet vertrouwd mee. Ik volgde verschillende opleidingen en veel coaching om met mijn ideeën aan de slag te gaan en om effectief iets te kunnen realiseren -om een product in de markt te kunnen zetten. Er wou iets geboren worden maar wat? Ik werkte eerst een ander idee uit maar dat bleek nog niet het juiste te zijn. Daarna volgden in 2016 Duo Fines Fleurs en in 2019 Het Kamerconcert die leidden naar een verbreding van het concept naar alle woonzorgcentra in gans Vlaanderen en zo ontstond uiteindelijk in 2020 Muziek-Elixir Vzw.
Het klinkt misschien vreemd, maar dankzij een zenuwstoring in mijn hand die mij verhinderde altviool te spelen in het begin van 2020, en mede dankzij de gevolgen van de Corona maatregelen, had ik de kans om helemaal stil te staan en binnen in mezelf te gaan kijken en voelen waar deze belemmering vandaan kwam. Dagelijks zat ik uren buiten in meditatie; ik heb het geluk een tuin te hebben waar ik naar de vogels kon luisteren, naar de wolken kon kijken en het zonlicht opnemen. Wat er in de daaropvolgende maanden gebeurde was een enorme evolutie en transmutatie, een innerlijke groei met tranen en vreugde. Ik doorleefde een ware transformatie naar meer bewustzijn, kracht, zekerheid, begrip en éénwording. Het gaf me zeer veel inspiratie en nieuwe energie. Het bracht ook een gevoel van diepe, ware, alles overstijgende liefde en vrede mee.
…En, ik kan weer altviool spelen! ;-)
Ik wil hier als eerste Sylvia Bernier bedanken als mijn sterke en hartelijke steun en toeverlaat! Uren, maanden, jaren van brainstormen, opzoeken en overdenken, uitproberen en uitpluizen, bezinnen en verdiepen zijn aan de start van Muziek-Elixir Vzw voorafgegaan!
Zing, speel, lach, leef !
Onze dank voor:
De naam
Het eerste idee: Muziek in Huis bleek in Nederland al 20 jaar te bestaan voor een gelijkaardig concept. Ik had een interessant gesprek met de stichter Nico De Gier in Amsterdam.
-De definitieve naam Muziek-Elixir komt van Vera Blancquart, mijn vriendin/ex-collega begeleidster wonen en leven in het woonzorgcentrum waar ik een jaar als animatrice werkte.
Betekenis Elixir:
Levenswater (bron: Encyclo.nl)
Levenselixer, is een drankje, waaraan doorgaans bepaalde magische of geneeskundige eigenschappen worden toegeschreven. In de alchemie was het ook een andere naam voor de Steen der wijzen die onedele metalen kon omzetten in goud. Maar naar een levensverlengende substantie verwees de alchemist eerder met de term elixir vitae of levenselixer (bron: Wikipedia)
Logo, website en visitekaartjes
-Het logo is ontworpen door Raven Van Daal, studente aan de Arteveldehogeschool te Gent. Ik dank de Arteveldehogeschool voor de samenwerking. Zij selecteerden Muziek-Elixir Vzw en selecteerden uit 100 ontwerpen van de studenten 9 zeer mooie logo’s. Wij kozen voor het prachtige logo van Raven Van Daal. Zij was daarna ook enthousiast om deze website en onze visitekaartjes te ontwerpen en op te starten! Dank je, Raven!
-Het afwerken van de website en de visitekaartjes door Jeroen Bartels van het ICT-bedrijf: Web- en applicatiebouwers Okappi
Luisterfragmenten en video’s
Wij willen hier nog eens onze hartelijke dank betuigen voor de mooie realisaties van:
-de professionele opnames van de audiofragmenten voor Duo Fines Fleurs door Michaël Penson
-het filmen en monteren van de Demo voor duo Fines Fleurs door Yanna Penson
-het montagewerk aan de video’s, de Demo en filmpjes voor Het Kamerconcert door Stefaan De Rycke
Taaladvies
Door Carina Conings (Capio Studie- en Taalcoaching)
Boekhoudkundige expertise
Door Albin De Rocker
Beeldmateriaal: foto’s en filmpjes
De bewoners van de woonzorgcentra voor het mogen gebruiken van het beeldmateriaal.
Twee foto reportages door Micheline Pots